Statystyki są może takiepodstawa, bez której badanie jakiegokolwiek procesu lub zjawiska społeczno-gospodarczego nie jest możliwe. Obserwacje statystyczne pomagają naukowcom w ich zbieraniu, od jakości którego w dużej mierze zależy poprawność ostatecznych wniosków. Jej przedmiotem jest zbiór badanych zjawisk społecznych, z których każdy jest podzielony na oddzielne podstawowe elementy dla uproszczenia badań.
Zazwyczaj obserwacja statystycznaodbywa się w kilku etapach. W pierwszym etapie następuje przygotowanie do jego realizacji, w drugim następuje automatyczne przetwarzanie wyników, aw trzecim opracowywane są propozycje dalszego doskonalenia przebiegu badań. Obserwacja statystyczna najczęściej prowadzona jest według przemyślanego planu, który określa wszystkie główne zagadnienia metodologiczne i organizacyjne.
Naukowcy wyróżniają dwie główne formyobserwacja statystyczna: poprzez przygotowanie i wykonanie raportów, a także poprzez realizację specjalnie zorganizowanych badań. Spis ludności to tylko jeden z rodzajów badań statystycznych. Jeśli chodzi o raportowanie, ważne jest, aby poprawnie zrozumieć pojęcie „momentu krytycznego”. Termin ten faktycznie oznacza czas rejestracji tych dokumentów. Należy zaznaczyć, że badacze pozyskują dane statystyczne różnymi metodami: pomiaru, liczenia, ważenia itp.
Istnieją różne rodzaje statystykobserwacje, z których każda ma zarówno zalety, jak i wady. Można je sklasyfikować według dwóch kryteriów: kompletności ujęcia całego zbioru zjawisk lub procesów społeczno-gospodarczych, a także czasu rejestracji badanych czynników. W pierwszym przypadku wyróżnia się ciągłą i selektywną obserwację statystyczną. W drugim - ciągłe, okresowe i jednorazowe. W każdym przypadku wyniki badania są sprawdzane pod kątem dokładności, kompletności i błędów. Jeśli chodzi o badanie ankietowe, to może być ono ciągłe, selektywne, monograficzne, wykonane metodą tablicy głównej, ankietowej, bieżącej, jednorazowej i okresowej.
Obserwacja statystyczna musi spełniać następujące podstawowe wymagania:
1) wybrane do badań zjawiska i procesy społeczno-gospodarcze powinny być typowe;
2) zebrane fakty muszą dokładnie i całościowo uwzględniać problem;
3) w celu zapewnienia rzetelności otrzymanych wyników należy sprawdzić jakość badanych danych statystycznych;
4) obiektywne materiały można uzyskać tylko wtedy, gdy istnieje naukowo uzasadniony plan przyszłych badań.
