Jak wiadomo z biologii, na przykład takieReliktowa roślina, taka jak miłorząb, lub cysterae jak Coelacanth, praktycznie nie uległy zmianie od około miliona lat. Jak można wytłumaczyć stabilność takich gatunków w obecności ciągłego procesu mutacji w przyrodzie? Odpowiedzi na to pytanie udziela koncepcja „stabilizacji selekcji” - doktryna opracowana przez słynnego ewolucjonistę II. Schmalhausen.
Ten rodzaj selekcji można zaobserwować tylko wstałe warunki środowiskowe przez wystarczająco długi czas. Dlatego w niezmiennym środowisku na ogół występują osobniki typowe i doskonale przystosowane, a mutanty nieco od nich odmienne powinny umrzeć. Dobór stabilizujący jest poparty wystarczającą liczbą przykładów. Tak więc po silnych wiatrach i opadach śniegu w Ameryce Północnej znaleziono około 136 półżywych ogłuszonych wróbli, z których przeżyły tylko 72 osobniki. Wśród nich były wróble o średnich skrzydłach, dzięki czemu miały większą wytrzymałość niż te o skrzydłach bardzo długich lub bardzo krótkich.
Stabilizacja selekcji może prowadzić dojednorodność fenotypowa populacji. Długotrwałe narażenie na środowisko może sprawiać wrażenie, że gatunek lub populacja pozostaje niezmieniona. Jednak ta niezmienność jest tylko pozorna i może dotyczyć tylko wyglądu. W tym przypadku pula genów ulega pewnym zmianom (występuje mutacja).
Selekcja stabilizująca jest również charakterystyczna dla ludzi.Przykładem jest zespół Downa. Wiadomo przecież, że taka dziedziczna choroba jest spowodowana naruszeniami małych 21-22 par chromosomów. W przypadku odchyleń w liczbie i kształcie dużych chromosomów dochodzi do śmierci zapłodnionych jaj. Również spontaniczne aborcje są często spowodowane śmiercią zarodków z nieprawidłowościami w środkowych chromosomach.
Stabilizacja wyboru na kilkasetki tysięcy pokoleń są odpowiedzialne za uratowanie gatunków przed znaczącymi zmianami poprzez odrzucenie obiecujących form. Bez niej nie zostałaby osiągnięta pewna stabilność w żywej przyrodzie.
Wraz z rozważaną już stabilizacją,istnieje również indywidualny dobór, który warto rozważyć na przykładzie roślin. Jego główną istotą jest określenie jakości wybranych roślin poprzez indywidualną ocenę ich potomstwa. W przeciwieństwie do selekcji masowej, w przypadku selekcji indywidualnej nasiona wyselekcjonowanych roślin nie są mieszane, lecz są wysiewane oddzielnie przez rodziny na osobnych poletkach w celu uzyskania oceny jakościowej ich potomstwa. Dzięki takiemu podejściu możliwe jest uzyskanie selekcji według genotypu, a nie fenotypu.
Nieświadoma selekcja ma większe zastosowanie do osoby,i jest produkowany bez określonego, z góry określonego zadania. Darwin udowodnił więc, że np. jeśli chłop ma na swoim gospodarstwie dwie krowy, to zarżnie tę, która daje mniej mleka na mięso, a wśród kur na mięso użyje złych niosek. A w jednym, aw drugim przypadku chłop, starając się zachować zwierzęta użytkowe, dokonuje selekcji, nie stawiając sobie za cel hodowli nowych ras. W tej nieco prymitywnej formie Darwin pokazuje nieświadomy dobór.
Studiując życie narodów Australii i Afryki Południowej,naukowiec nabierał coraz większego przekonania o słuszności swoich osądów. Nieświadoma selekcja była od dawna prowadzona przez człowieka przy udomowieniu dzikich zwierząt. To właśnie posłużyło do sformułowania ważnego wniosku, że w rolnictwie nowe gatunki zwierząt i roślin można pozyskiwać tylko poprzez selekcję. Tak więc z doktryny Darwina o doborze nieświadomym „wynika” inna, nie mniej ważna, doktryna doboru sztucznego, sformułowana w postaci prawa podporządkowującego cały proces hodowli nowych odmian roślin i ras zwierząt.
