Регуляция функций, поддерживающих żywotną aktywność ludzkiego ciała osiąga się na dwa zasadniczo różne sposoby. Pierwszym z nich jest humoralny mechanizm kontroli, który jest wcześniejszy, jeśli oceniamy funkcjonalne i strukturalne elementy ludzkiego ciała z punktu widzenia rozwoju filogenetycznego. Drugi mechanizm jest bardziej elastyczny i reaguje znacznie szybciej na zmiany stanu ciała. Jest to regulacja nerwowa, której istotą jest korygowanie funkcji obejmujących odruchy trzewne i obwodowe, podczas gdy wpływ czynnika humoralnego polega na oddziaływaniu cząsteczek mediatora z kompleksami receptorów komórek na narządy docelowe. W tym przypadku sygnał jest przekazywany przez cząsteczki biologiczne, których synteza gruczoły dokrewne są obecne w ciele. Wydzielają substancje, które są zdolne do rozprzestrzeniania się wraz ze strumieniem krwi w pewnej odległości od gruczołu i wywierają wpływ na kontrolowane narządy.
Gruczoły wydzielania wewnętrznego: struktura systemu regulacji humoralnej
Odpowiedzialność za prawidłowe działanie wszystkich systemów iNarządy ludzkie są przenoszone przez mózg, który jest najwyższym ośrodkiem analizy napływających informacji i miejscem syntezy sygnałów wysyłanych do komórek docelowych przez powyższe dwa systemy. A jeśli nerwowy wpływ wywierany jest poprzez liczne połączenia w wyspecjalizowanym typie tkanki, to humoralny jest realizowany bezpośrednio dzięki transportowi bioaktywnych cząsteczek zdolnych do aktywacji kompleksów receptorów na komórkach narządów docelowych. W tym przypadku gruczoły wydzielania wewnętrznego są ułożone w specjalny sposób i zasadniczo różni się od gruczołów zewnątrzwydzielniczych. Po pierwsze, gruczoł zewnątrzwydzielniczy wydziela swoje cząsteczki na zewnątrz, to znaczy do środowiska zewnętrznego. Wymaga to obecności specjalnych przewodów wydalniczych, których nie mają gruczoły dokrewne, których komórki wydzielnicze uwalniają hormony bezpośrednio do krwiobiegu.
Ważne jest, aby wyższy ośrodek regulacji humoralnejznajduje się w mózgu, a mianowicie w podwzgórzu. Jego tkanka gruczołowa pochodzenia nerwowego syntetyzuje statyny, które hamują syntezę hormonów przysadki oraz liberiny, które z kolei modulują jej funkcje. Dzięki temu dwukierunkowemu wpływowi uzyskuje się kontrolę funkcji całego układu gruczołów dokrewnych organizmu. Jednocześnie innym ośrodkiem hormonalnej regulacji funkcji jest przysadka mózgowa - struktura około 20 razy mniejsza od podwzgórza, ale pełniąca bardzo potrzebne funkcje. Warto również zauważyć, że tak mały gruczoł dokonuje syntezy w dużych ilościach związków o dużej masie cząsteczkowej, które nazywane są hormonami, podczas gdy w strukturze wyższej wytwarzane są tylko statyny wraz z liberinami, które są bardzo proste w budowie chemicznej, gdyż są dipeptydami.
Reszta gruczołów dokrewnych jest po prostusą kontrolowane przez przysadkę mózgową, a ich cykl wydzielania zależy od aktywności syntezy hormonów tropikalnych. W tym przypadku przysadka mózgowa syntetyzuje również ADH, który reguluje reabsorpcję cząsteczek wody w przewodach zbiorczych nefronów nerkowych oraz oksytocynę, która odpowiada za skurcz mięśni macicy podczas porodu i wydzielanie mleka przez gruczoły sutkowe. Przysadka gruczołowa, czyli przedni płat gruczołu, kontroluje wzrost organizmu, cykl wydzielania hormonów tarczycy, dekarboksylację w rdzeniu nadnerczy, syntezę hormonów steroidowych w korze nadnerczy.
Bardzo ważnymi organami dla ludzi sątrzustka i gonady. Pod względem budowy i funkcji są to gruczoły o mieszanym typie wydzielania, to znaczy mają części narządu, z których niektóre mają wydzielanie endokrynologiczne, a drugie - zewnątrzwydzielnicze. Tak więc gruczoły płciowe uwalniają komórki płciowe do środowiska, ale hormony trafiają bezpośrednio do krwi. W tym przypadku funkcja endokrynologiczna trzustki jest zredukowana do syntezy glukagonu, insuliny i somatostatyny, funkcja zewnątrzwydzielnicza to synteza peptydaz i amylaz do trawienia w dwunastnicy. Dlatego trzustka, podobnie jak gonady, jest jednocześnie gruczołem zewnątrzwydzielniczym i hormonalnym.
