Chińczycy to grupa krewnychdialekty językowe, które tworzą jedną z gałęzi rodziny języków chińsko-tybetańskich. W wielu przypadkach użytkownicy różnych dialektów nie rozumieją się nawzajem. Chiński jest używany przez większość Chińczyków i wiele innych grup etnicznych w Chinach. Prawie 1,4 miliarda ludzi (około 19% światowej populacji) mówi po chińsku w takiej czy innej formie. W tym artykule omówimy niektóre aspekty gramatyki chińskiej, jej cechy i ogólną historię.
Odmiany języka chińskiego są zwykle opisywane przez native speakerów jako dialekty tego samego języka chińskiego, ale lingwiści zauważają, że są one tak różnorodne, jak rodzina języków.
Zróżnicowanie dialektalne języka chińskiegoprzypomina różne języki romańskie. Istnieje kilka głównych regionalnych dialektów języka chińskiego (w zależności od schematu klasyfikacji), z których najczęstsze to:
Większość z tych dialektów jest wzajemnieniezrozumiałe, a nawet dialektalne przysłówki w grupie Ming nie są zrozumiałe dla osób mówiących w takim czy innym dialekcie Ming. Jednak dialekt Xiang i niektóre południowo-zachodnie dialekty mandaryńskie mogą mieć wspólne terminy i pewien stopień podobieństwa. Wszystkie różnice dotyczą tonacji i niektórych aspektów gramatycznych. Chociaż praktyczna gramatyka chińska wszystkich dialektów ma wiele cech wspólnych, istnieją pewne różnice.
Standardowy chiński — ujednolicony formularzmówiony chiński, oparty na dialekcie pekińskiego mandaryńskiego. Jest to język urzędowy Chin i Tajwanu oraz jeden z czterech oficjalnych języków Singapuru. Gramatyka współczesnego języka chińskiego opiera się na tym systemie. Jest to jeden z sześciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Pisemna forma języka standardowego, oparta na logogramach, czyli znakach chińskich, jest wspólna dla wszystkich dialektów.
Większość językoznawców klasyfikuje wszystkieodmiany języka chińskiego jako część rodziny języków chińsko-tybetańskich, wraz z birmańskim, tybetańskim i wieloma innymi językami używanymi w Himalajach i Azji Południowo-Wschodniej. Chociaż związek między tymi językami został po raz pierwszy ustalony na początku XIX wieku i jest obecnie szeroko badany, rodzina chińsko-tybetańska jest znacznie mniej zbadana niż indoeuropejska i austro-azjatycka. Trudności obejmują dużą różnorodność języków, brak fleksji w wielu z nich oraz brak kontaktu językowego. Ponadto na odległych obszarach górskich, które często są również wrażliwymi obszarami przygranicznymi, mówi się wieloma pomniejszymi językami. Bez rzetelnej rekonstrukcji języka prasino-tybetańskiego struktura najwyższego poziomu tej rodziny języków pozostaje niejasna.
Język chiński jest często opisywany jakojęzyk „monosylabiczny”, czyli jedno słowo składa się z jednej sylaby. Jest to jednak tylko częściowo prawda. To jest prawie dokładny opis klasycznego chińskiego i średniowiecznego chińskiego. W klasycznym chińskim około 90% słów faktycznie pasuje do jednej sylaby i jednego symbolu. We współczesnym języku chińskim morfem (jednostka znaczenia) to z reguły jedna sylaba. W przeciwieństwie do tego, angielski ma wiele wielosylabowych morfemów, zarówno spokrewnionych, jak i wolnych. Niektóre z konserwatywnych południowych Chińczyków to w większości słowa jednosylabowe, zwłaszcza wśród słów podstawowego słownictwa.
W języku mandaryńskim (wersja standardowa)wymowa i pisownia hieroglifów), większość rzeczowników, przymiotników i czasowników jest w większości dwusylabowych. Istotną tego przyczyną jest wyczerpanie fonologiczne. Zmiany fonetyczne stopniowo zmniejszają liczbę możliwych sylab w czasie. We współczesnym mandaryńskim istnieje obecnie tylko około 1200 możliwych sylab, w tym różnice tonalne, w porównaniu do około 5000 sylab w języku wietnamskim (wciąż w większości jednosylabowych). Ten fonetyczny brak dźwięków doprowadził do odpowiedniego wzrostu liczby homofonów, czyli słów, które brzmią tak samo. Większość współczesnych odmian chińskich ma tendencję do tworzenia nowych słów poprzez łączenie kilku sylab. W niektórych przypadkach słowa jednosylabowe stały się dwusylabowe.
Chińska morfologia jest ściśle związana z wielomasylaby o dość sztywnej konstrukcji. Chociaż wiele z tych jednosylabowych morfemów może być oddzielnymi słowami, najczęściej tworzą one związki wielosylabowe, które bardziej przypominają tradycyjne zachodnie słowo. Chińskie „słowo” może składać się z więcej niż jednego znaku morfemu, zwykle dwóch, ale może to być trzy lub więcej. To podstawowa gramatyka języka chińskiego.
Na przykład:
Wszystkie odmiany współczesnego chińskiegojęzyki dialektalne są językami analitycznymi, ponieważ zależą od składni (szyk słów i struktura zdań), a nie morfologii. To znaczy zmiana formy słowa - wskazanie funkcji słowa w zdaniu. Innymi słowy, w języku chińskim jest bardzo niewiele odmian gramatycznych. W tej grupie języków nie ma czegoś takiego jak czas czasownika, wypowiedzi gramatycznych, liczb (liczba pojedyncza, liczba mnoga, chociaż istnieją znaczniki liczby mnogiej np. dla zaimków osobowych) i tylko kilka przedimków (odpowiedników, które istnieją w języku angielskim).
Chińczycy często używają gramatykiznaczniki kierunkowe pokazujące aspekt i nastrój czasownika. W języku chińskim wynika to z użycia cząstek, takich jak le 了 (doskonała forma), hái 还 / 還 („nieruchomy”), yǐjīng 已经 / 已經 („już”) i inne.
Gramatyka teoretyczna języka chińskiegozapewnia następującą kolejność słów: podmiot-czasownik-dopełnienie, podobnie jak wiele innych języków w Azji Wschodniej. Często specjalne konstrukcje zwane komentarzami są używane do tworzenia różnych wyjaśnień w zdaniach. Chiński posiada również rozbudowany system specjalnych klasyfikatorów i liczenia słów, które są cechami charakterystycznymi języków orientalnych, takich jak japoński czy koreański. Inną godną uwagi cechą chińskiej gramatyki, charakterystyczną dla wszystkich odmian języka mandaryńskiego, jest użycie szeregowej konstrukcji czasownika (kilka połączonych czasowników w jednym słowie opisuje jedno zjawisko), użycie „zaimka zerowego”. Oczywiście, aby utrwalić te cechy gramatyczne, wymagane są chińskie ćwiczenia gramatyczne.
Od starożytności jest ich ponad 20 tys.hieroglify, których obecnie powszechnie używa się około 10 tys. Nie należy jednak mylić chińskich znaków z chińskimi słowami. Ponieważ większość chińskich słów składa się z dwóch lub więcej znaków, w języku chińskim jest więcej słów niż znaków. Najlepszym terminem w tym sensie byłby morfem, ponieważ reprezentują one najmniejsze jednostki gramatyczne, indywidualne znaczenia i/lub sylaby w języku chińskim.
Szacunki dotyczące całkowitej liczby chińskich słów iwyrażenia bardzo się różnią. Jeden z autorytatywnych zbiorów chińskich znaków zawiera 54 678 znaków, w tym nawet starożytne. Pekiński katalog zawiera 85 568 znaków i jest największym podręcznikiem opartym wyłącznie na literackim języku chińskim.
Gramatyka języka chińskiego dla początkujących jest dość trudna, ci, którzy chcą opanować ten wyjątkowy język, będą musieli nauczyć się wszystkich subtelności językowych.
