Jeden z najciekawszych zabytków w języku staroruskimliteratura to słynne „Życie Protopopa Habakuka”. Jego streszczenie to autobiograficzna opowieść o losach i czynach starszego, o jego wiernej służbie Bogu. Dzieło napisane w zupełnie nowym gatunku jak na ten czas pokazuje wyjątkowy styl i osobliwy język.
Dzieło, które przyszło do nas od niepamiętnych czasów,składa się z trzech znanych części. W pierwszym z nich (wprowadzenie) autor przedstawia dogmaty kościelne prawdziwej wiary, które wyznaje w sposób święty. W głównej części święty opowiada o swoim życiu: o narodzinach i dzieciństwie, o prześladowaniach i wygnaniu, o swoich myślach i spostrzeżeniach. Podsumowując, Habakuk przedstawia osobne opowiadania o uzdrowieniu opętanych, a także zwraca się do starszego Epifaniusza, jego podobnie myślącego towarzysza i duchowego ojca. Krótkie podsumowanie „Życia Protopopa Habakuka” mówi nam, że to Epifaniusz zachęcił go do napisania tego dzieła, aby słowo Boże i zrozumiane prawdy nie zostały zapomniane. Z kolei protopop radzi mu również napisać podobną pracę o sobie, aby ludzie wiedzieli o jego trudnym życiu.
Pierwsza praca autobiograficznaLiteratura staroruska nie tylko mówi o długim cierpieniu świętego starszego. Było to wspaniałe dzieło, które zawiera nie tylko „nudne” fakty z życia, ale zawiera także przesłanie buntownika, który nie pogodził się z wadami swojej trzody lub innych kapłanów. Za ostrą krytykę patriarchy, a nawet samego króla-kapłana, za odrzucenie reformy kościoła (Habakuk był i pozostał Starym Wierzącym), został nie tylko zesłany na wygnanie, jego godność została zniesiona, ale także stracona przez straszliwą śmierć. Po torturach został spalony w domu z bali wraz ze swoimi współpracownikami w Pustozersku.
To jest podsumowanie życia protopopijnegoAvvakuma. ” Sposób pisania jest pełen poezji i emocji. Starszy rozumie, że kanony są niszczone, ale nie chce tego znosić, nadal szerzy światło Bożej prawdy. Nawet na wygnaniu zhańbiony arcykapłan głosi i pisze listy, walczy z „bezprawiem” i uczy prawdziwej wiary. Wielka nauczycielka kościoła Habakuk nie zgodziła się nawet na prośby królowej o wyrzeczenie się swoich wierzeń.
Podsumowanie życia Protopopa HabakukaZawiera także element cudu jako dowód prawdziwości idei głoszonych przez starca. W imię Jezusa Chrystusa święty wyrzucił demony i uzdrowił słabych. Rekolekcje autora świadczą o doświadczeniu pisarza, który dba o integralność i jedność całej historii. Później takie techniki staną się obowiązkowe w fikcji.
Pojawienie się dzieła autobiograficznegowyznaczył nowy etap rozwoju literatury w Rosji. W końcu wyznawcy Avvakum i tylko inni autorzy, którzy nie podzielali jego poglądów, zbliżyli się do świata: istnieje odstępstwo od kanonów, literacka fikcja, język staje się bardziej żywy, „chłopski”. Literatura staroruska przestała być czysto kościelna, była bardziej zgodna z nowym społeczeństwem - lepiej wykształcona, skłonna do samodzielnego myślenia o życiu, religii, strukturze państwa i jej ideałach.
