Socjologia jako nauka reprezentuje gałąź wiedzy naukowej o społeczeństwie i jego komponentach: stosunki społeczne, systemy, prawa rozwoju, instytucje społeczne itp.
Socjologia w Rosji ma trudny los. Przełomy polityczne bezpośrednio wpłynęły na rozwój teorii i praktyki socjologicznej.
Naukowcy uważają, że socjologia w Rosjizaczęło się w połowie XIX wieku. Powodem były polityczne i społeczne problemy rosyjskiego społeczeństwa. Pod koniec XIX wieku poziom rozwoju socjologii był dość wysoki w porównaniu z zagraniczną teorią socjologiczną. W tym względzie należy zauważyć, że na kształtowanie się naukowych koncepcji socjologii przedrewolucyjnej wpłynęły zarówno dzieła zagranicznych socjologów, jak i ruchy społeczne w Rosji z tego okresu - słowianofilizm i zachalizm.
Eksperci zauważają, że okres początku XX wiekuodznaczały się osiągnięciami rosyjskich socjologów w rozwoju naukowej wiedzy socjologicznej i tworzeniu rosyjskiej szkoły socjologicznej. Socjologia w Rosji wprowadziła nowe kierunki do europejskiej społeczności naukowej. Piritim Sorokin wyróżnił następujące szkoły socjologiczne tego okresu: mechaniczny, syntetyczny, geograficzny, biologiczny, biospołeczny.
Po wydarzeniach z 1917 r. Socjologia w Rosji jakoa inne nauki społeczne znalazły się pod ścisłą ideologiczną kontrolą państwa. Praktyczne znaczenie nauki zostało zakwestionowane. Przedstawiciele myśli socjologicznej zostali albo zmuszeni do opuszczenia kraju, albo cierpieli z powodu reżimu totalitarnego. Być może proces ten wynika z faktu, że już podczas wydarzeń rewolucyjnych w 1905 r. Doszło do konfrontacji większości rosyjskich socjologów z teoretykami marksizmu. Rezultatem związku izolacji ideologicznej było oddzielenie nauki socjologicznej od europejskiej. Nazwiska rosyjskich socjologów zostały zapomniane, a prace zachodnich uczonych zostały przedstawione z pewnego punktu widzenia ideologicznego.
Mówiąc o rozwoju socjologii w Rosji, należy wspomnieć o tych badaczach, którzy odegrali znaczącą rolę w kształtowaniu wiedzy socjologicznej w Rosji.
Danilevsky Nikolay Yakovlevich (1822–1885).Przedstawiciel antyewolucyjnego modelu rozwoju społeczeństwa. Opracował idee pan-slawizmu. Praca naukowa „Rosja i Europa” jest jak dotąd popularna w kręgach socjologicznych.
Ławrow Piotr Ławrowicz (1823–1900).Przedstawicielem kierunku myśli socjologicznej jest „antropologizm”. Historycy kojarzą pochodzenie subiektywizmu z imieniem Piotra Ławrowa. Należy zauważyć, że socjologia subiektywna w Rosji rozwinęła się w kierunku określenia wiodącej roli jednostki w rozwoju historycznym. Piotr Ławrow zdefiniował wiele pojęć socjologii, które wciąż są stosowane w kręgach naukowych.
Miecznikow Lew Iljicz (1838–1888).Przedstawiciel „szkoły geograficznej” w rosyjskiej socjologii. Rozwój społeczeństwa związany był ze znaczeniem warunków geograficznych, uzasadniał etapy rozwoju cywilizacji pod wpływem zasobów wodnych: rzecznej, śródziemnomorskiej, oceanicznej.
Mikhailovsky, Nikolai Konstantinovich (1842-1904). Zwolennik populistycznego nurtu literatury i socjologii. Opracował socjologiczne idee dotyczące roli osobowości w postępie społecznym.
Kareev Nikolay Ivanovich (1850–1931). Wniósł wielki wkład w historię socjologii, rozwój jej podstaw metodologicznych.
Pitirim Sorokin (1889–1968) Przedstawicielempiryczny neopozytywizm (realizm krytyczny). Główną ideą myśli socjologicznej u P. Sorokina jest wartość. Miał ogromny wpływ na kształtowanie się nowoczesnej socjologii. Jego prace wymagają dalszej refleksji i analizy.
Rozwój nauki we współczesnej Rosji przechodzi ograniczony postęp naukowy. Badanie historii socjologii pozwala na zastosowanie myśli socjologicznej w nowych warunkach historycznych.
