Prince Kiy - legendarny założyciel miasta Kijowa,który za kilka stuleci stanie się centrum państwa rosyjskiego. Toczy się wiele dyskusji na temat rzeczywistości tej osoby: niektórzy historycy uważają, że jego twórczość jest absolutnie legendarna, inni twierdzą, że legendy mogą mieć fundament dla prawdziwych wydarzeń. Kim więc był książę Kiy? Biografia, różne wersje jego życia, a także ich interpretacja będą przedmiotem naszej dyskusji.
Pierwszym źródłem, o którym warto wspomnieć w poszukiwaniu prawdy, który był założycielem Kijowa, księciem Kyi, jest kronika „Opowieść o minionych latach”.
Według danych kroniki bracia Kiy, Shchek iHoreb, podobnie jak ich piękna siostra Lybid, należeli do plemienia Polyan. Shchek mieszkał na górze, która w przyszłości nazywała się Shchekovitsa, a Khoriv - na wzgórzu, które otrzymało nazwę Horivitsa. Rzeka wpływająca do Dniepru została nazwana na cześć Lybida. Trzej bracia i siostra założyli miasto, które na cześć najstarszego z nich zostało nazwane Kijowem.
Jednocześnie kronikarz podaje inną wersjęzałożenie miasta, zgodnie z którym Kiy wcale nie jest księciem, ale zwykłym przewoźnikiem przez Dniepr. Dlatego obszar ten zaczęto nazywać „transportem kijowskim”. W przyszłości tę nazwę nadano także miastu powstającemu w tych miejscach. Ale sam kronikarz odrzuca tę wersję, mówiąc, że Kiy odwiedził Konstantynopol (stolicę Bizancjum, Konstantynopol) i został przyjęty przez cesarza, a zwykły przewoźnik nie mógł tego zrobić, więc na pewno jest księciem.
Dalej w annałach mówi się, że powracatemu książę Kiy założył małe miasteczko nad brzegiem Dunaju, w którym postanowił się osiedlić. Ale miejscowi nie lubili przybyszów, dlatego zostali zmuszeni do powrotu nad brzegi ich rodzinnego Dniepru, do Kijowa. Niemniej jednak nad Dunajem pozostała osada, która otrzymała nazwę Kievets. Kiy, podobnie jak jego bracia i siostra, zmarł w założonym przez siebie Kijowie.
To ta legenda o księciu Kie jest najbardziej autorytatywna.
Kronika nowogrodzka jest osobliwakontynuacja „Opowieści minionych lat”. Niemniej jednak jednoznacznie mówi, że Kiy nie jest księciem, ale nosicielem. Mówi również, że był łapaczem zwierząt.
Ta kronika wiąże również działalnośćKiya w określonym czasie - 854. Ale większość historyków uważa, że gdyby istniał, żył znacznie wcześniej. W końcu okazuje się, że zaledwie 28 lat później Kijów został zdobyty przez władcę Nowogrodu Olega. Książę Kiy miał założyć Kijów nie później niż pod koniec VIII wieku. Tak więc w każdym razie wierzył słynny radziecki historyk Michaił Nikołajewicz Tichomirow.
Cue jest wymieniane nie tylko w domowychkroniki, ale także w źródłach z innych krajów. Na przykład wzmianka o nim znajduje się w XV-wiecznej polskiej kronice Jana Długosza. Jednak Dlugosh, wspominając Kie, polegał przede wszystkim na tych samych rosyjskich kronikach, o których mówiliśmy powyżej, więc jego przesłanie jest drugorzędne.
Jak więc przedstawiono Cue w tej kronice?Książę wspomina się tylko w związku z tym, że nazywany jest przodkiem dynastii, która panowała w Kijowie aż do braci Askolda i Dira. Ale "The Tale of Bygone Years" uważa, że ten ostatni nie jest potomkiem Kiy, ale Varangians. Co więcej, arabskie kroniki i niektórzy współcześni historycy na ogół wątpią, czy Askold i Dir mogliby rządzić w tym samym czasie, biorąc pod uwagę ich ojca i syna lub ludzi, którzy w ogóle nie byli ze sobą spokrewnieni.
W Armenii jest też legenda, której nie mapo prostu przypomina przesłanie z The Tale of Bygone Years, ale działa nawet z identycznymi nazwami. Doszło do nas dzięki „Historii Tarona” Zenoba Glucka (około VI-VIII wieku). Legenda mówi o dwóch braciach, którzy zostali zmuszeni do ucieczki ze swoich domów do Armenii. Miejscowy król najpierw przyznał im ziemie, ale po 15 latach zabił ich, a ich majątek przekazał ich synom - Kuarowi, Meltei i Horeanu. Każdy z braci założył miasto i nazwał je własnym imieniem. Między osadami założyli pogańską świątynię.
Imiona braci Kuar i Horean są łatwe do odgadnięciaKiy i Horeb. Nazwa miasta Kuary jest identyczna z nazwą Kijów. A co z Meltheusem? Faktem jest, że nazwa ta jest tłumaczona z ormiańskiego jako „wąż”. To samo tłumaczenie ze starosłowiańskiego ma imię Schek.
Ale jak tam ormiański i słowiańskilegendy? Istnieje wersja, w której łączy je starożytna wspólna indoeuropejska legenda. Sugeruje się również, że oba ludy przejęły go od Scytów.
Jak wypada porównanie tych informacji z legendprawdziwe dane materiałowe uzyskane w wyniku wykopalisk archeologicznych? W końcu tylko legenda, potwierdzona przez archeologię, może twierdzić, że jest historyczna.
Istnieją jednak znaleziska archeologiczne,poświadczające istnienie osady na miejscu współczesnego Kijowa pod koniec V wieku naszej ery. mi. Dlatego w 1982 roku warunkowo oficjalnie obchodzono 1500 lat od założenia Kijowa. W momencie powstania osady znajdowała się na pograniczu trzech kultur archeologicznych jednocześnie: Kołoczina, Pieńkowo i Pragi-Korczak. Większość naukowców przypisuje wszystkie trzy grupy kulturowe plemionom słowiańskim. Wcześniej, od II do V wieku, kultura kijowska znajdowała się na miejscu przyszłej stolicy Ukrainy. Jej bezpośrednim następcą jest wspomniana wyżej kultura kołoczińska, a poprzedniczką - kultura zarubińców.
Ale archeolodzy znaleźli tylko szczątki zwykłegoSłowiańska osada z V wieku. Nie było wtedy mowy o pełnoprawnym mieście ze stałą populacją. Dopiero od VIII wieku możemy śmiało powiedzieć, że na miejscu Kijowa powstało pełnoprawne miasto, z fortyfikacjami i miejskim stylem życia, naturalnie dostosowanym do epoki. W tym czasie, od VIII do X wieku, w tym miejscu przecinały się kultura Wołyńcewa i Łukasza-Raikowca. Kultura Wołyntsewa jest zwykle kojarzona ze słowiańskimi plemionami północy, które miały ośrodek w Czernihowie. Kultura Łukasza-Rajkowca była następcą kultury korczackiej i jest prawdopodobnie związana z plemionami Polian, którzy założyli Kijów, zgodnie z teorią przyjętą przez większość historyków. Należy zauważyć, że przedstawiciele kultury Volyntsevo zepchnęli swoich sąsiadów na zachód.
W 1908 roku słynny archeolog V.V.na górze Starokievskaya odkryto kompleks, który sam zinterpretował jako pogański ołtarz księcia Kyi. Z grubsza, to znalezisko pochodzi z VIII-X wieku. Jednak późniejsze wnioski Khvoika dotyczące celu tej struktury zostały zakwestionowane przez niektórych ekspertów.
Jak wspomniano powyżej, w The Tale of Bygone Years,Kyi był w Konstantynopolu. Książę został przyjęty przez cesarza bizantyjskiego. Dlatego, jeśli nie jest to wynalazek kronikarza lub tylko legenda, fakt ten może służyć jako dobra wskazówka, aby dowiedzieć się, kim był Kiy i w jakim czasie żył.
Niektórzy średniowieczni historycy nawet próbowalipołącz to wydarzenie z przesłaniem bizantyjskiego Nikefora Grigory, żyjącego w XIII-XIV wieku. Według niego, za panowania rzymskiego cesarza Konstantyna Wielkiego w IV wieku do Konstantynopola przybyli władcy różnych krajów. Wśród nich został także nazwany „władcą Rosji”. Należy zauważyć, że w średniowieczu to przesłanie traktowano dość poważnie. W jednej z kronik XVIII wieku, opartej na tym bizantyjskim świadectwie, wskazano rok założenia Kijowa - 334 od Narodzenia Chrystusa.
Ale po bliższym przyjrzeniu się, dowodyNikifor Grigorij nie wytrzymuje krytyki. Za panowania Konstantyna Wielkiego żadna Rosja nie mogła jeszcze istnieć, a Słowianie byli rozproszonymi plemionami, nie zjednoczonymi nawet na podobieństwo państw. Po raz pierwszy termin „Rus” pojawił się dopiero w IX wieku, czyli pięćset lat później. Ponadto o tym wydarzeniu nie wspomniano nigdzie indziej, a sam Nikifor Grigora żył 1000 lat później niż opisywane wydarzenia. Najprawdopodobniej, aby podkreślić wielkość Konstantyna Wielkiego, skomponował to przesłanie o ambasadzie, umieszczając tam nazwę współczesnych państw Nicefor.
Próba remisuza panowania założyciela Kijowa za czasów Justyniana I. Wtedy żył człowiek, z którym można porównać Kiy. Książę odbył wycieczkę do Konstantynopola. Być może była to kampania militarna, którą często prowadzili w tym czasie Słowianie ze związku Antów. Jeden z nich, Chilbudiy, został nawet wyznaczony przez cesarza do zarządzania prowincją Tracja. Niektórzy współcześni uczeni próbują porównać Khilbudiya i Kiya. Dosłownie w „Opowieści o minionych latach” jest napisane, że Kiy „otrzymał od cara wielki zaszczyt”. Słowo „honor” dla starożytnych Słowian oznaczało także przejście do służby. Zatem Kiy mógł równie dobrze służyć Justynianowi jako federacja, a nawet zajmować stanowisko w armii bizantyjskiej, tak jak zrobił to Khilbudiy. Ponadto źródła bizantyjskie podają imię ojca Khilbudii - Samvata. Jedna z nazw Kijów była taka sama.
Historyczny Khilbudiy zginął w 533 roku w bitwie z jednym ze słowiańskich plemion.
Inna wersja porównuje Kiya z przywódcą Bułgarów Kuberem, który żył w pierwszej połowie VII wieku.
Istnieje również hipoteza, że Kiy jest księciemKijów - był pochodzenia chazarskiego lub madziarskiego. Ta wersja została po raz pierwszy przedstawiona przez słynnego historyka Vernadsky'ego G.V. Uważał, że Kijów powstał stosunkowo późno, nie wcześniej niż w 830 roku. Stało się to, gdy granice państwa Chazar przeniosły się do Dniepru. Według tej wersji Kiy, Shchek i Khoriv byli Chazarami lub przywódcami plemion Madziarów w służbie Chazarów.
Vernadsky wywodził nazwę „Kiy” od tureckiego słowa,co oznaczało brzeg rzeki. Ponadto cesarz bizantyjski Konstantyn Porfirogenita nazywa samwaty kijowskie i według lingwistów ten toponim jest pochodzenia chazarskiego.
Więc kiedy żył Kiy-prince?Nikt nie wymieni dokładnie lat rządów. Nawet wiek, w którym panował, jeśli faktycznie istniał, jest bardzo trudny do określenia. Ale możesz nakreślić pewne ramy czasowe.
Według różnych zeznań iWedług interpretacji Kiy żył w okresie od IV do IX wieku. Jeśli jednak odrzucimy te najbardziej skrajne i nieprawdopodobne, jak na przykład świadectwo Niceforusa Grigora, otrzymamy okres od VI do VIII wieku.
Większość współczesnych naukowców rozważa osobowośćKiya jest absolutnie legendarna. Określają jego imię jako eponim. Oznacza to, że legenda Kijowa, według nauki akademickiej, została wymyślona w celu wyjaśnienia nazwy miasta, którego pochodzenie zostało zapomniane.
Ale nadal nie chcę wierzyć w tak nudne i banalne wyjaśnienie, ponieważ legenda jest znacznie ciekawsza.
Obecnie Kiy jest uważany za patrona stolicy Ukrainy. Pomnik założycieli Kijowa Kyi, Scheka, Khoryv i Lybid został wzniesiony w 1982 roku na cześć 1500. rocznicy powstania miasta.
W 1980 roku powstała książka „Prince Kiy”. Należy do pióra ukraińskiego pisarza Wołodymyra Malika.
W opowieści o księciu Kie bardzo trudno jest oddzielić prawdziwą historię od legendy. Co więcej, większość historyków uważa, że ten władca nigdy nie istniał.
Niemniej jednak w świadomości wielu ludzi książę Kyi, którego imię stało się legendarne, na zawsze pozostanie związany z założeniem miasta Kijowa.
