Feudalna rascepkanost – određujuća faza u evropskom razvoju

Feudalna rascepkanost slabicentralne državne vlasti uz istovremeno jačanje perifernih regiona zemlje. Termin se odnosi isključivo na srednjovekovnu Evropu sa njenom prirodnom zemljoradnjom i vazalnim sistemom. Povećanjem je nastala feudalna rasparčanost

pripadnici kraljevskih dinastija, u isto vremepolažući pravo na presto. Uz ovaj faktor, relativna vojna slabost srednjovekovnih kraljeva pred udruženim snagama sopstvenih vazala dovela je do toga da su dotadašnje ogromne države počele da se cepaju na brojne kneževine, vojvodstva i druga samoupravna imanja. Fragmentacija je, naravno, generisana objektivnim evolucijama privrednog i društvenog razvoja Evrope, međutim, uslovni trenutak početka feudalnog rasparčavanja naziva se 843. godina, kada je potpisan Verdenski ugovor između tri unuka g. Karla Velikog, koji je podelio državu na tri dela. Iz ovih ostataka Carstva Karla Velikog kasnije su rođene Francuska i Nemačka. Kraj ovog perioda u evropskoj istoriji pripisuje se 16. veku, eri jačanja kraljevske vlasti – apsolutizma. Iako su iste nemačke zemlje uspele da se ujedine u jedinstvenu državu tek 1871. godine. A onda, ne računajući etnički nemački Lihtenštajn, Austriju i deo Švajcarske.

Feudalna rascepkanost u Rusiji

Panevropski trend Ks-XVI veka nije zaobišaobočne i domaće kneževine. Istovremeno, feudalna rascepkanost srednjovekovne ruske države imala je niz karakteristika koje su razlikovale njen karakter od zapadne verzije. Prvi signal urušavanja integriteta države bila je smrt kneza Svjatoslava 972. godine, nakon čega su počeli prvi međusobni ratovi za kijevski presto između njegovih sinova. Poslednjim vladarem ujedinjene Kijevske Rusije smatra se sin Vladimira Monomaha, knez Mstislav Vladimirovič, koji je umro 1132. godine. Nakon njegove smrti, država je konačno podeljena na imanja od strane naslednika i nikada se više nije pobunila u svom nekadašnjem obliku.

Naravno da je bilo

bilo bi pogrešno govoriti o trenutnom propadanjuKijevski posedi. Feudalna rascepkanost u Rusiji, kao i u Evropi, bila je posledica objektivnih procesa jačanja lokalnog zemaljskog bojarskog plemstva. Bojarima, koji su se dovoljno ojačali i imali obimne posede, postalo je isplativije da izdržavaju sopstvenog kneza, koji se oslanjao na njih i vodio računa o njihovim interesima, a ne da ostanu lojalni Kijevu. To je omogućilo mlađim sinovima, braći, nećacima i drugim kneževskim rođacima da se odupru centralizaciji.

Što se tiče karakteristika domaćeg raspada,onda leži pre svega u takozvanom šumarskom sistemu, po kome je posle vladareve smrti presto prešao na njegovog mlađeg brata, a ne na najstarijeg sina, kao što je to bilo u zapadnoj Evropi (šalićki zakon). To je, međutim, postalo uzrok višestrukih međusobnih sukoba između sinova i nećaka ruske dinastije XIII-XVI veka. Tokom perioda feudalne fragmentacije, ruske zemlje su počele da predstavljaju niz velikih nezavisnih kneževina. Uspon lokalnih plemićkih porodica i kneževskih dvorova dao je Rusiji nastanak Novgorodske republike, uspon Galičko-Volinske i Vladimirsko-Suzdaljske kneževine, stvaranje i uspon Moskve. Moskovski knezovi su uništili feudalnu rascepkanost i stvorili Rusko kraljevstvo.